WCAG en digitale toegankelijkheid voor overheden in 2024
Op deze pagina vind je alle informatie om jouw website, apps en andere digitale producten toegankelijk te maken voor iedereen, inclusief mensen met visuele, auditieve, motorische of cognitieve beperkingen. Door te focussen op toegankelijkheid, vergroot je tegelijkertijd de gebruiksvriendelijkheid en leesbaarheid van je digitale producten.
De pagina is opgedeeld in drie onderdelen: je vindt hier alles over digitale toegankelijkheid, de WCAG-richtlijnen, en hoe je als (semi-)overheidsorganisatie kunt voldoen aan de wet- en regelgeving rondom digitale toegankelijkheid.
Wat is digitale toegankelijkheid?
Digitale toegankelijkheid, ook wel digitoegankelijkheid genoemd, betekent dat websites, apps en andere digitale middelen zo zijn ontworpen dat ze voor iedereen begrijpelijk en bruikbaar zijn, inclusief voor mensen met beperkingen.
Enkele voorbeelden van digitale toegankelijkheid zijn:
Digitale toegankelijkheid en de overheid
Als overheidsinstantie ben je wettelijk verplicht te voldoen aan de Wet digitale overheid (Wdo). Deze wet stelt eisen aan de digitale toegankelijkheid van je websites en applicaties. De specifieke invulling van deze eisen is uitgewerkt in het Besluit digitale toegankelijkheid overheid.
Het Besluit digitale toegankelijkheid verwijst naar de Europese norm ‘EN 301 549’. In Nederland staat deze norm bekend als Digitoegankelijkheid. Deze norm beschrijft de toegankelijkheidseisen voor ICT-producten en -diensten, waaronder websites en applicaties van overheden. Binnen deze norm verwijzen ze naar de internationale Web Content Accessibility Guidelines (WCAG).
De WCAG bevat alle technische richtlijnen en eisen die nodig zijn om je websites, applicaties en documenten toegankelijk te maken voor iedereen, inclusief mensen met een beperking.
Voor wie geldt de Wet digitale overheid?
De Wdo geldt alleen voor (semi-)overheden. Deze organisaties zijn bij wet verplicht om zich volledig aan de WCAG te houden. Dit zijn onder andere:
Twijfel je of deze wet op jou van toepassing is? We hebben een overzicht gemaakt van de uitzonderingen en voor wie de wet niet geldt. Lees de blog ‘De 5 meestgestelde vragen over WCAG en digitoegankelijkheid’ voor meer informatie.
Wat zijn de WCAG?
WCAG staat voor Web Content Accessibility Guidelines. Dit zijn internationale richtlijnen voor digitale toegankelijkheid met als doel websites en webapplicaties toegankelijk te maken voor iedereen, inclusief mensen met een beperking.
De WCAG-richtlijnen zijn ingedeeld in drie niveaus van toegankelijkheid: A, AA en AAA.
Op deze pagina gaan we later dieper in op wat deze niveaus precies betekenen en welke invloed ze hebben op de toegankelijkheid van je website.
De WCAG-richtlijnen worden af en toe geüpdatet, maar niet volgens een vast tijdschema. De nieuwste update, WCAG 2.2, is op 5 oktober 2023 gepubliceerd. Deze update vervangt WCAG 2.1 niet, maar breidt deze verder uit met nieuwe richtlijnen.
Wat is het verschil tussen WCAG 2.1 en WCAG 2.2?
In WCAG 2.2 zijn zes nieuwe succescriteria (toegankelijkheidseisen) toegevoegd op niveau A en AA, en één succescriterium is verwijderd. Hierdoor moeten overheidsorganisaties met WCAG 2.2 aan 55 succescriteria voldoen, terwijl dit er bij WCAG 2.1 nog 50 waren. Deze nieuwe criteria maken de richtlijnen strenger, wat de algehele toegankelijkheid van websites en applicaties verder verbetert.
Voor overheidsorganisaties is het verstandig om bij nieuwe websites en applicaties alvast rekening te houden met WCAG 2.2. Omdat het aanpassen van wetten en normen tijd kost, zal WCAG 2.2 uiteindelijk de standaard worden waaraan je moet voldoen.
Door nu al de strengere richtlijnen van WCAG 2.2 te implementeren, zorg je niet alleen voor betere toegankelijkheid, maar voorkom je ook dat je later grote aanpassingen moet doen om aan de wetgeving te voldoen
In de tabel hierboven zie je alle nieuwe en verwijderde criteria. Meer weten over de zes nieuwe succescriteria in WCAG 2.2? Lees dan onze blog: 'WCAG 2.2: Wat is er nieuw en wat moet je weten'.
De opbouw van de WCAG
De WCAG 2.2 bestaat uit drie lagen: vier principes, dertien richtlijnen en zesentachtig succescriteria die de standaard zetten voor het creëren van toegankelijke online inhoud. Door de opbouw van de WCAG-principes te begrijpen, kunnen verschillende teams, zoals ontwerpers, ontwikkelaars en contentbeheerders, effectievere en inclusievere digitale producten en diensten ontwerpen. Dit zorgt ervoor dat toegankelijkheid vanaf het begin deel uitmaakt van het ontwerpproces, in plaats van achteraf te worden toegevoegd, wat vaak duurder en minder effectief is.
Op de afbeelding hieronder zie je hoe de WCAG is opgebouwd. We nemen je mee van links naar rechts.
De 4 principes van de WCAG
De principes kun je zien als de kernwaarden van de WCAG waarop de rest betrekking heeft. De onderstaande principes vormen de basis voor digitaal toegankelijke applicaties en websites:
Wil je meer weten over de vier principes? Lees dan de blog: ''Wat is WCAG en digitale toegankelijkheid en waarom is dit belangrijk?''
WCAG Whitepaper
Alles wat je nodig hebt om digitaal toegankelijk te worden in één document.
De 13 richtlijnen van WCAG
Om de vier WCAG-principes overzichtelijker te maken, zijn ze verdeeld in 13 richtlijnen. Deze richtlijnen vormen de belangrijkste doelen die je moet nastreven om je content toegankelijk te maken. Als overheidsinstantie kun je samen met adviseurs elk onderdeel van je digitale product langs deze richtlijnen leggen. Dit betekent dat je niet alleen de algemene toegankelijkheid moet beoordelen, maar ook moet controleren of specifieke onderdelen, zoals navigatie, kleurcontrast en interactie-elementen, voldoen aan de richtlijnen. Door dit grondig te doen, kun je ervoor zorgen dat je website of applicatie voldoet aan de wettelijke eisen en toegankelijk is voor iedereen.
De richtlijnen bestaan uit:
Meer weten over de 13 richtlijnen? Lees dan de blog:
Wat is WCAG en digitale toegankelijkheid en waarom is dit belangrijk?
De 86 WCAG succescriteria
De WCAG succescriteria zijn specifieke, meetbare eisen die bepalen of een website of applicatie toegankelijk is voor iedereen, inclusief mensen met een beperking. Deze criteria helpen je om te controleren of je digitale product voldoet aan de internationale standaarden voor digitale toegankelijkheid. Als je website aan deze criteria voldoet, zorg je ervoor dat iedereen, ongeacht hun beperking, de content goed kan gebruiken en begrijpen.
Enkele voorbeelden van deze succescriteria zijn:
Succescriteria 1.1.1. Geef tekst alternatieven voor een niet-tekstueel item
Bied een tekst alternatief (alt-tekst) voor alle functionele niet-tekstuele elementen. Dit zijn afbeeldingen die op een grafische wijze de tekst ondersteunen. De alt-tekst moet een goede omschrijving hebben. Bijvoorbeeld: Foto van zakelijk man met klant in kantoor, in plaats van 20230102.jpeg. Gebruik geen afbeeldingen die tekst bevatten.
Succescriteria 1.2.1. Geef een alternatief voor video en audiofragmenten
Maak video’s begrijpelijk voor slechthorende/dove gebruikers met een beschrijvend tekstalternatief. Voor blinden en slechtzienden kun je een audiofragment gebruiken. Dit hoeft niet als de media een alternatief is voor tekst die op dezelfde pagina staat.
De WCAG-succescriteria spelen een belangrijke rol in het toegankelijk maken van digitale content, maar de door de formulering lijken de criteria bijna cryptisch. In de blog "WCAG in de praktijk: de eerste 10 succescriteria uitgelegd" vertalen we de eerste 10 succescriteria van WCAG-niveau A naar duidelijke en praktische uitleg met voorbeelden.
De drie niveaus van WCAG
De WCAG-richtlijnen kennen drie niveaus van toegankelijkheid: niveau A, niveau AA en niveau AAA. Deze niveaus geven aan hoe goed een website of applicatie toegankelijk is voor mensen met diverse beperkingen.
- Niveau A stelt de minimale eisen en bestaat uit 31 succcescriteria
- Niveau AA gaat een stap verder en bevat 24 succescriteria
- Niveau AAA stelt de strengste eisen en bestaat uit 31 succescriteria
De succescriteria zijn cumulatief, wat betekent dat elk hoger niveau ook de eisen van de lagere niveaus omvat en verder uitbreidt. Een hoger niveau staat dus voor een betere toegankelijkheid. Voor overheidsinstanties is het verplicht om minimaal aan niveau AA te voldoen. Dit is het niveau dat door de wet wordt vereist om digitaal toegankelijk te zijn.
De nalevingsstatus
De nalevingsstatus geeft aan in hoeverre een website of app voldoet aan de toegankelijkheidseisen van de WCAG 2.1. De Nederlandse overheid heeft deze status ingevoerd om duidelijk te maken hoe toegankelijk overheidswebsites en -apps zijn.
Als overheidsorganisatie ontvang je een nalevingsstatus na een WCAG-audit van je website of app. Tijdens deze audit wordt je website of app grondig beoordeeld volgens de WCAG-EM norm, een officiële methode voor toegankelijkheidsonderzoek. Meer informatie over de audit vind je onder de kop "WCAG-audit".
Er zijn vijf mogelijke statussen: A, B, C, D, of E. Deze statussen geven aan hoe goed je website of app voldoet aan de WCAG-eisen en welke stappen nodig zijn om volledige naleving te bereiken. De onderstaande tabel laat zien wat elke status betekent, aan welke criteria moet worden voldaan, en welke vervolgstappen je moet nemen.
Zo lees je de tabel:
- Kolommen: Elke kolom vertegenwoordigt een nalevingsstatus, van A (beste) tot E (slechtste).
- Rijen: Elke rij beschrijft een criterium dat beoordeeld wordt tijdens de audit. De criteria omvatten onder andere het hebben van een toegankelijkheidsverklaring, de volledigheid en actualiteit van de verklaring, en de vraag of de website voldoet aan de WCAG-eisen.
- Iconen: Een groen vinkje (✔) betekent dat er aan het criterium is voldaan, bij een oranje kruis (✘) is dat niet het geval.
De tabel geeft ook aan welke vervolgstappen nodig zijn om een betere status te bereiken, zoals het bijwerken van de toegankelijkheidsverklaring of het uitvoeren van een nieuw toegankelijkheidsonderzoek.
Deze leeswijzer helpt je snel te begrijpen hoe goed een website of app scoort op toegankelijkheid en welke verbeteringen mogelijk zijn.
Benieuwd naar het niveau van toegankelijkheid van jouw overheidsorganisatie? Wij hebben een checklist opgesteld waarmee je eenvoudig bepaalt of je voldoet aan niveau A en AA. Je vindt de checklist in onze WCAG whitepaper via: ''WCAG whitepaper''.
WCAG Whitepaper
Alles wat je nodig hebt om digitaal toegankelijk te worden in één document.
Hoe word je als overheid Digitoegankelijk?
Nu je weet wat digitale toegankelijkheid en WCAG inhouden, vind je hieronder een gestructureerde aanpak om aan de wettelijke verplichting voor digitale toegankelijkheid te voldoen. Dit omvat alles van het betrekken van het bestuur tot het regelmatig bijwerken van toegankelijkheidsverklaringen. De aanpak bestaat uit zes stappen, die hieronder kort en bondig worden opgesomd.
Voor een uitgebreide uitleg van de zes stappen met praktische voorbeelden, lees je de blog: "Hoe word je als overheid Digitoegankelijk in 6 stappen", waar elke stap in detail wordt beschreven.
Benieuwd welke andere wetten voor jouw organisatie relevant zijn? Op de pagina 'Wet modernisering elektronisch bestuurlijk verkeer (Wmebv)' lees je alles over de Wmebv, aan welke regels je moet houden en waarom deze wet belangrijk is voor overheidsinstanties.
WCAG-audit
Een WCAG-audit is een onderzoek naar de toegankelijkheid van je website of app. Tijdens de audit wordt gekeken of je website of app goed bruikbaar is voor mensen met een beperking, zoals mensen die slecht kunnen zien, horen of bewegen.
De audit laat precies zien waar je website of app niet voldoet aan de regels voor toegankelijkheid. Ook krijg je advies over hoe je deze problemen kunt oplossen. Sommige oplossingen zijn eenvoudig, zoals het toevoegen van beschrijvende tekst bij afbeeldingen. Andere vereisen meer werk, zoals het aanpassen van de navigatie op je website.
De resultaten van de audit gebruik je voor je toegankelijkheidsverklaring. In deze verklaring leg je uit hoe toegankelijk je website of app is en wat je doet om de toegankelijkheid verder te verbeteren.
Voldoe aan de WCAG samen met Atabix
Atabix ondersteunt overheden en bedrijven bij de ontwikkeling en implementatie van digitale oplossingen. Dit doen we met een team vol experts en het aanbieden van no-code SaaS-oplossingen.
We hebben meer dan 30 jaar ervaring als softwareleverancier en kennispartner voor de overheid. Onze experts zijn op de hoogte van de recente veiligheidseisen en wet- en regelgeving die gelden voor overheidsorganisaties. Voldoe eenvoudig aan de WCAG door de inzet van onze gestandaardiseerde SaaS-oplossingen zoals Atabix Zaaksysteem, Atabix Mijn Portaal en Atabix Formulieren.
Hulp nodig bij het implementeren van de WCAG?
Heb je persoonlijk advies nodig bij een goede implementatie binnen jouw organisatie? Of ben je wellicht al begonnen met de implementatie maar heb je nog vragen? Onze experts komen graag met je in contact.
Wij maken jouw visie op digitale toegankelijkheid mogelijk
Met ruim 25 jaar aan ervaring staat ons WCAG team voor jou klaar. Onze in-house experts zijn op de hoogte van alle veranderingen rondom de WCAG en digitale toegankelijkheid. Optimaliseer de gebruikerservaring op jouw website en in jouw applicaties. Word WCAG-proof met Atabix.
Onze applicaties voldoen aan de WCAG 2.2
Atabix Zaaksysteem
Snel, veilig en digitaal alle processen afhandelen, van aanvraag tot archivering.
Atabix Formulieren
Richt zelf eenvoudig webformulieren in. Volledig WCAG-proof, in je eigen huisstijl.
Atabix Mijn Portaal
Razendsnelle communicatie tussen overheden en burgers of bedrijven in een veilige en afgesloten omgeving.